Instrumentarium tentoonstelling Astrofoto’s
De onderstaande tekst komt overeen met de verschillende fotos uit onze astrofotografie tentoonstelling in de BplusC Bibliotheek Stevenshof, ontwikkeld in samenwerking met de Oude Sterrewacht Leiden. Hier kan je extra informatie vinden over de gereedschappen die gebruikt zijn door de astrofotografen.
Fotograaf: Bowen Cameron
Onderwerp: Sluiernevel, gedeelte ‘witches broom’. De Heksenbezem is onderdeel van een grotere nevel, de Sluiernevel. Hij is ontstaan doordat de dood van een grote ster een explosie veroorzaakte, zo’n tienduizend jaar geleden. Dit noemen we een supernova. Schokgolven van de explosie wakkeren het interstellaire gas en stof aan, waardoor de opvallende sliertige structuur ontstond.
Beschrijving instrument: 8″ 1000mm F5 Newton telescoop op EQ6 montering, met ASI1600mm en Ha & OIII filters
Datum en locatie van opname: Zomer 2020 (H-alpha) en zomer 2021 (OIII), Oegstgeest
Waarom van waarde of inspirerend: “Deze foto heeft veel waarde voor mij want het is een van mijn persoonlijke favorieten. De kleur, vorm en scherpte is precies uitgekomen hoe ik het had gehoopt toen ik de fotos nam.”
Fotograaf: Hans van Wigcheren
Onderwerp: De Hartnevel (IC1805) is te vinden in het sterrenbeeld Cassiopeia. Het is een emissienevel. Emissienevels zijn wolken van kosmisch gas en stof die zijn verhit door nabije sterren. Zodra de wolken afkoelen, beginnen ze te schijnen (op dezelfde manier als neonlampen).
Beschrijving instrument: Camera Atik 383L+ mono CCD met filterwiel en 7nm narrowband filters (Halpha, OIII en SII) achter een William Optics 80mm MegrezII refractor telescoop op EQ6 montering met 0.8 reducer/flattener (effectief f/5.5)
Datum en locatie van opname: September 2020, Cévennes, Frankrijk
Waarom van waarde of inspirerend: “De nevel heeft een tot verbeelding sprekende vorm (hart).”
Fotograaf: Hans van Wigcheren
Onderwerp: De Zielnevel (in Cassiopeia, IC1848) maakt deel uit van het Hart en Ziel emissienevelcomplex. Het is een stervormingsgebied, en de stellaire winden van de jonge sterren die erin zitten, vormen zijn gedaante.
Beschrijving instrument: Camera Atik 383L+ mono CCD met filterwiel en 7nm narrowband filters (Halpha, OIII en SII) achter een William Optics 80mm MegrezII refractor telescoop op EQ6 montering met 0.8 reducer/flattener (effectief f/5.5)
Datum en locatie van opname: September 2020, Cévennes, Frankrijk
Waarom van waarde of inspirerend: “De nevel heeft een tot verbeelding sprekende vorm (embryo).”
Fotograaf: Lex Scheers
Onderwerp: De maan wanneer het ‘gouden handvat‘ te zien is. Omdat de maan van plaats verandert tussen de zon en de aarde, zien we in de loop van de maand verschillende vormen van de maan, ook wel de maanfasen genoemd.
Beschrijving instrument: Canon 80D camera en 400 mm telelens op fotostatief, belichtingstijd 1/100 sec, f/5.6, ISO 400.
Datum en locatie van opname: Mei 2019, achtertuin in Den Haag
Waarom van waarde of inspirerend: “Linksboven is Sinus Iridium te zien (een “zee” van gestolde lava) met daar omheen het Jura gebergte. Als de zon daar opkomt wordt het Jura gebergte reeds door de zon belicht terwijl het lagergelegen Sinus Iridium nog donker is. Het lijkt erop dat de Maan dan even een “gouden handvat” heeft. Dit fenomeen is gedurende een paar uur per maand te zien, ongeveer twee dagen na het eerste kwartier.”
Fotograaf: Lex Scheers
Onderwerp: De Melkweg aan de zuidelijke sterrenhemel
Beschrijving instrument: Canon 80D camera en 10 mm groothoeklens op fotostatief, belichtingstijd 30 sec, f/4.5, ISO 6400.
Datum en locatie van opname: September 2018, Namibia
Waarom van waarde of inspirerend: “In de gitzwarte nachten van Namibia is de Melkweg een zeer aantrekkelijk fotografisch object. Hier zien we de Melkweg met zijn centrum boven in het midden. Ook de vele absorptie nevels (blokkade voor het licht van de daarachter gelegen sterren) zijn goed te zien. De voorgrond is verlicht met een flits van de autokoplampen (een vorm van “lightpainting”).”
Fotograaf: Piet Bastiaansen
Onderwerp: Jupiter is de grootste planeet in ons zonnestelsel, en is de vijfde planeet vanaf de zon. In tegenstelling tot de aarde is Jupiter een gasplaneet en bestaat voornamelijk uit helium en waterstof. De bewegende draaikolken en vormen op zijn oppervlak worden veroorzaakt door wolken van water en ammoniak.
Beschrijving instrument: Camera ZWO ASI120MC in prime focus achter Meade 12 inch (30cm) telescoop, F/10
Datum en locatie van opname: September 2021, Publiekssterrenwacht Phoenix te Lochem
Waarom van waarde of inspirerend: “Jupiter is een boeiende planeet vanwege de steeds wisselende wolkenformatie. Hij draait in 10 uur om zijn as, dit is dus op één avond al te zien. Soms is de Rode Vlek of een van de grotere manen te zien tegen de achtergrond van de planeet.”
Fotograaf: Piet Bastiaansen
Onderwerp: Pleiaden. Een open sterrenhoop is een grote groep van jonge tot middeloude sterren die losjes aan elkaar zijn gebonden door hun onderlinge aantrekkingskracht (zwaartekracht). De Pleiaden is de open sterrenhoop die het dichtsbij de aarde staat, en bevat zeven heldere sterren die boven de rest uitsteken.
Beschrijving instrument: Canon 450D Camera, ISO1600, geen filter, op een Meade Newton 15cm F/5 telescoop
Datum en locatie van opname: Januari 2017, Örebro, Zweden
Waarom van waarde of inspirerend: “De opname toont de open sterrenhoop Plejaden ook bekend als het Zevengesternte. Het is een mooi helder object zowel voor visuele waarneming als ook om te fotograferen. Bij wat langere belichtingen wordt al snel een stofnevel zichtbaar welke wordt verlicht door de heldere sterren van de cluster.”
Fotograaf: Piet Bastiaansen
Onderwerp: Mars is de vierde planeet vanaf de zon en is een rotsachtige planeet, net als de aarde. Mars staat bekend als de “rode planeet’ door de aanwezigheid van ijzeroxide aan het oppervlak, wat het een rode gloed geeft. Een bemande missie naar Mars staat op de planning voor 2030.
Beschrijving instrument: Camera ZWO ASI120MC in prime focus achter Meade 12 inch (30cm) telescoop, F/10
Datum en locatie van opname: September 2020, Publiekssterrenwacht Phoenix te Lochem.
Waarom van waarde of inspirerend: “Om de circa twee jaar staat Mars aan dezelfde kant van de zon als de Aarde. Dan zien we Mars aanzienlijk groter en helderder, een geschikt moment om de planeet waar te nemen. Details op het oppervlak worden zichtbaar. Deze opname was rond de datum dat Zon, Aarde en Mars op één lijn stonden, de zogeheten “oppositiedatum”.
Fotograaf: Sander van der Wal
Onderwerp: Het Draaikolknevel (M51) is net als de Melkweg een spiraalstelsel, met lange wervelende armen die zijn ontstaan uit sterren, gas en stof. Aan het eind van één arm bevindt zich een kleinere melkwegkern, die bekend staat als zijn begeleider, en waarmee hij al honderden miljoenen jaren in wisselwerking staat.
Beschrijving instrument: Camera Canon 1100D achter Celestron C8 telescoop op een HEQ5 montering.
Datum en locatie van opname: Maart 2021, Leiden
Waarom van waarde of inspirerend: “Voor mij zijn twee dingen bijzonder aan deze opname. Je ziet ten eerste sporen van de interactie tussen de twee stelsels. Om de begeleider is een gelige gloed te zien van de sterren die uit de begeleider zijn getrokken. Ik had nooit gedacht dat je dat vanuit een lichtvervuilde stad kon fotograferen. Het tweede is dat een instap-astrofotografiemontering als de HEQ5 weinig moeite heeft met de 2 meter brandpuntlengte van de C8.”
Fotograaf: Sander van der Wal
Onderwerp: Heksenbezemnevel (NGC6960). Als een ster explodeert in een supernova, wordt al het materiaal eromheen meegesleurd in de explosie. Zo ontstaat een nevel, die nog vele jaren na de explosie kan blijven bestaan. De variërende kleuren tonen de verschillende gassen die in de nevel aanwezig zijn.
Beschrijving instrument: 15 cm Newtontelescoop op HEQ5 montering, ASI1600MM-COOL, h-alpha filter
Datum en locatie van opname: Augustus 2021, Leiden
Waarom van waarde of inspirerend: “De Heksenbezemnevel is een onderdeel van de Sluiernevel, misschien wel het spectaculairste object van de noordelijke sterrenhemel. Je ziet allerlei fijne structuurtjes, heldere en zwakkere delen. Intrigerend is ook dat je rechts van de heldere ster nauwelijks neveligheid ziet.”
Fotograaf: Theo Klaver
Onderwerp: De Ringnevel (M57) is een planetaire nevel die is ontstaan toen een zonachtige ster geen brandstof meer had om te verbranden en zijn buitenste lagen wegblies. Wat dan overblijft in het centrum is een hete kern die een Witte Dwerg wordt genoemd.
Beschrijving instrument: Camera Canon EOS D600 achter C8 Celestron telescoop op een EQ6 montering, belichtingstijd 10 sec, ISO 800.
Datum en locatie van opname: November 2021, Voorschoten
Waarom van waarde of inspirerend: “De Ringnevel is een supernova die nog steeds met een snelheid van 42 km per seconde groter wordt. Met zijn prachtige kleuren is hij vrij gemakkelijk te fotograferen en zelfs de overgebleven dwergster in het midden van de supernova is duidelijk te zien. We kijken recht van boven naar de ringnevel waardoor de ring duidelijk herkenbaar is. Op een donkere plek kun je de ringnevel ook met een gewone verrekijker zien.”
English
Photographer: Bowen Cameron
Subject: Veil Nebula (‘Witch’s broom’ section). The Witch’s Broom is part of a larger nebula, the Veil Nebula. It was created by the death of a large star in an explosion called a supernova about ten thousand years ago. Shock waves from the explosion excite the interstellar gas and dust, creating its apparent wispy structure.
Instrument: 8″ 1000mm F5 Newton telescoop on EQ6 mount, with ASI1600mm en Ha & OIII filters
Date and location: Zomer 2020 (H-alpha) en zomer 2021 (OIII), Oegstgeest
Inspiration: “This photo has a lot of value to me because it’s one of my personal favourites. The colour, shape and sharpness came out exactly how I had hoped when I took the photos.”
Photographer: Hans van Wicheren
Subject: The Heart Nebula (in Cassiopeia, IC1805) is found in the constellation of Casseopia. It is an emission nebula. Emission nebulae are clouds of cosmic gas and dust that have been heated by nearby stars. Once the clouds cool down, they start to glow (in the same way as neon lights).
Instrument: Camera Atik 383L+ mono CCD with filter wheel and 7nm narrowband filters (Halpha, OIII and SII) behind an 80m refractor telescope on EQ6 mount with 0.8 reducer/flattener (effective f/5.5). Exposure time 3 hours per filter, 9 hours in total.
Date and location: September 2020, Cévennes, France
Inspiration: “The nebula has an imaginative shape (heart).”
Photographer: Hans van Wicheren
Subject: The Soul Nebula (in Cassiopeia, IC1848) makes up part of the Heart and Soul emission nebula complex. It is a star forming region, and the stellar winds from the young stars embedded within it carve out its shape.
Instrument: Camera Atik 383L+ mono CCD with filter wheel and 7nm narrowband filters (Halpha, OIII and SII) behind a 80mm refractor telescope on EQ6 mount with 0.8 reducer/flattener (effective f/5.5). Exposure time 3 hours per filter; 9 hours in total.
Date and location: September 2020, Cévennes, Frankrijk
Inspiration: “The nebula has an imaginative shape (embryo).”een tot verbeelding sprekende vorm (embryo).”
Photographer: Lex Scheers
Subject: The Moon when the “Golden Handle” is on display. Because the moon changes position between the sun and the earth, we see different shapes of the moon during the month, also called the moon phases.
Instrument: Canon 80D camera and 400 mm telephoto lens on photo tripod, exposure time 1/100 sec, f/5.6, ISO 400.
Date and location: May 2019, backyard in the Hague
Inspiration: “To the top left you can see Sinus Iridum (a “sea” of solidified lava) surrounded by the Montes Jura mountain range. When the sun rises there, Montes Jura is illuminated by the sun while the lower Sinus Iridum is still dark. It seems that the Moon has a “golden handle”. This phenomenon can be seen for a few hours a month, about two days after the first quarter phase of the Moon.”
Photographer: Piet Bastiaansen
Subject: Jupiter is the largest planet in our solar system, and is the fifth planet from the Sun. Unlike Earth, Jupiter is a gas planet and is mostly composed of helium and hydrogen. The moving swirls and shapes on its surface are due to clouds made of water and ammonia.
Instrument: Camera ZWO ASI120MC in prime focus behind Meade 12 inch (30cm) telescope, F/10
Datum en locatie van opname: September 2021, Phoenix Public Observatory in Lochem.
Inspiration: “Jupiter is an exciting planet because of its varying cloud formations. It rotates on its axis in 10 hours, so all features can be seen in one evening. Sometimes, the Red Spot or one of the larger moons can be seen against the background of the planet.”
Photographer: Piet Bastiaansen
Subject: An open star cluster is a large grouping of young to middle aged stars which are loosely bound by their gravitational attraction to each other. The Pleiades is the closest open cluster to Earth, and includes seven bright stars that stand out from the rest.
Instrument: Canon 450D Camera, ISO1600, no filter, on a Meade Newton 15cm F/5 telescoop
Datum en locatie van opname: Januari 2017, Örebro, Zweden
Inspiration: “The image shows the open star cluster Pleiades, also known as the Seven Sisters. It is a nice bright object both for visual observation and for photographing. Using longer exposure, a reflection nebula lit by the bright stars of the cluster is visible.”
Photographer: Piet Bastiaansen
Subject: Mars is the fourth planet from the Sun and is a rocky planet, like Earth. It is often known as the ‘red planet’ due to the iron oxide on its surface, which gives it a red hue. Humans hope to travel to Mars by 2030.
Instrument: Camera ZWO ASI120MC in prime focus behind Meade 12 inch (30cm) telescoop, F/10
Datum en locatie van opname: September 2020, Phoenix Public Observatory in Lochem.
Inspiration: “Every two years or so, Mars is on the same side of the sun as earth. Mars appears larger and brighter, creating an opportune moment to observe the planet. Details on the surface become visible. This image was taken around the date that the Sun, Earth and Mars aligned, the so-called ‘opposition date’.”
Photographer: Sander van der Wal
Subject: The Whirlpool Galaxy (M51) is a spiral galaxy just like the Milky Way, with long swirling arms created from stars, gas and dust. At the end of one arm is a smaller galaxy nucleus, known as its companion, that it has been interacting with for hundreds of millions of years.
Instrument: Canon 1100D camera behind the Celestron C8 telescope on a HEQ5 mount.
Date and location: March 2021, Leiden
Inspiration: “This image is special to me because you can see traces of the interaction between the two systems. A yellowish glow from the stars pulled out of the galactic nucleus companion can be seen around the companion. I never thought you could photograph that from a light-polluted city.”
Photographer: Sander van der Wal
Subject: Witch’s Broom (NGC6960). When a star explodes in a supernova, all the material around it gets swept up in the blast. This creates a nebula, which can last for many years after the explosion. The varying colours show the different gases that are present in the nebula.
Instrument: 15 cm Newtontelescoop on a HEQ5 montering, ASI1600MM-COOL, h-alpha filter
Date and location: Augustus 2021, Leiden
Inspiration: When a star explodes in a supernova, all the material around it gets swept up in the blast. This creates a nebula, which can last for many years after the explosion. The varying colours show the different gases that are present in the nebula.
Photographer: Lex Scheers
Subject: Milky Way in the Southern hemisphere
Instrument: Canon 80D camera and 10 mm groothoeklens op photo mount, exposure 30 sec, f/4.5, ISO 6400.
Date en location: September 2018, Namibia
Inspiration “During the pitch black nights of Namibia, the Milky Way is a great object to photograph.The many absorption nebulas (which block the light from stars farther away) are very clear. The tree is lit by a flash of car lights (“lightpainting”).”
Photographer: Theo Klaver
Subject: The Ring (M57) Nebula is a planetary nebula that formed when a sun-like star ran out of fuel to burn and blew off its outer layers. What remains at the centre is a hot core called a White Dwarf.
Instrument: Camera Canon EOS D600 behind a C8 Celestron telescope op a EQ6 montering, exposure time 10 sec, ISO 800.
Date and location: November 2021, Voorschoten
Inspiration: “The Ring Nebula is a supernova that is still expanding at a speed of 42 km per second. With its beautiful colours, it is quite easy to photograph with the remaining dwarf star at the centre of the supernova clearly visible. We look down on the Ring Nebula from above, which makes the ring clearly recognizable. At a dark location you can also see the Ring Nebula with ordinary binoculars.”