Op de tweede avond was het tijd om de spiegel op te meten en te gaan kijken wat de uitgangspunten zijn voor het rekenen aan een Dobson, of om het even welke Newton. De berekening waar het om gaat is de grootte van de vangspiegel, de afstand van de vangspiegel tot de hoofdspiegel en de afstand van het brandvlak tot de optische as en dus tot de “buis” van de kijker.

Om die berekening te kunnen maken moet je een aantal gegevens van de hoofdspiegel weten. Die hebben we aan het einde van de avond gemeten. Met behulp van de kam van Kees en een meetlint in het centrum van de bol waar de het spiegeloppervlak een onderdeel van is meet je de kromtestraal. De brandpuntslengte is daar de helft van. De diameter, de dikte, en de diameter van het centrale gat, en de korte as en de dikte van de vangspiegel werden ook gemeten. De resultaten zijn

• Kromtestraal hoofdspiegel: 3050 mm
• F, brandpuntslengte hoofdspiegel): 1525 mm
• D, diameter hoofdspiegel: 310 mm
• dikte hoofdspiegel: 33 mm
• gat in hoofdspiegel: 38 mm
• a, korte as vangspiegel: 77 mm
• dikte vangspiegel: 18 mm

Om te kunnen rekenen heb je formules nodig, formules die de maten van de buis en hun relatie beschrijven. Ik zou ze hier kunnen gaan intypen, maar dat is gelukkig niet nodig daar er twee uitstekende Nederlandstalige artikelen zijn van Jan van Gastel waar ze al in staan:

• Hoe groot moet mijn vangspiegel zijn?
• Het ontwerpen van een Newtontelescoop

Hier staat bijna alle belangrijke punten is. Er is een verschil tussen een gewone Newton met een buis, en een truss-Dobson: bij een buis wil je een minimale afstand tussen buis en spiegel van zeker 2.5 cm om de warme lucht die van de hoofdspiegel afkomt weg te houden van de lichtweg. Bij een truss-Dob is dat normaliter geen issue, warme lucht wordt óf afgezogen, óf kan tussen de truss-buizen weg. Je wilt wel in beide gevallen dat je net geen last hebt van de buisrand, respectievelijk de binnenrand van de vangspiegelkooi. De opening moet dus zo groot zijn dat het complete beeldveld van de kijker in de opening past.

Bij een buis is dat goed uit te rekenen omdat je meestal de buis de diameter van de hoofdspiegel boven de focuser uit laat steken. Bij een truss-dobson kan je de binnen-diameter van de buis berekenen op de positie van het brandpunt. Je neemt dan aan dat de diameter van de buis op die positie gelijk is aan de diameter van de hoofdspiegel + 5 cm. 5 cm is namelijk de maximale grootte van het beeldveld in de kijker, en die lichtkegel moet helemaal in de kijker passen. Dit geeft een prima waarde om de andere getallen uit te rekenen. Daarna kan je naar wens gaan uitrekenen of alles nog steeds past.

Aan de hand van de uitgangspunten kunnen we de zaak alvast doorrekenen voor twee situaties

1. Alleen visueel waarnemen.
2. Er moet een DSRL aanhangen. Deze situatie eist dat het brandvlak zo ver uitsteekt dat de camera in focus komt. Het is het makkelijkst om eerst 1) door te rekenen en bij de gevonden positie van het brandvlak 5 cm op te tellen.

Een coma-corrector stelt bepaalde eisen aan de afstand van de corrector tot het brandvlak. Die eisen moet je eerst kennen om te kunnen rekenen. Verder zal het net zoals bij 2) een variatie op 1) zijn, dus die gaan we als eerste doorrekenen.